Izložba skulptura Milutina Kasoma

Plemenitost i trajanje – Animalisticka skulptura

Iskustva umjetnosti kroz vrijeme i upotreba klasičnih vajarskih materijala u savremenoj
skulpturi ne predstavljaju povratak starom već kreiranje likovnog izraza kojim umjetnik u svojim
djelima ostavlja tragove novog doba. Njima pripada crnogorski vajar Milutin Kasom koji je
likovno obrazovanje stekao na FLU na Cetinju, a koji preko trajnih vrijednosti klasične
umjetnosti polazeći od estetike lijepog, besprijekorne tehnike izvođenja, idealne forme, i
upotrebom najzahtjevnijeg vajarskog materijala kamena (bijelopavlićki kamen ‒ “maljat”)
formira likovni izraz koji možemo pratiti od klasičnog ‒ figurativnog vajarstvu do asocijativno ‒
apstraktnih oblika.
Njemu svojstvenim likovnim rukopisom izražava stvaralačka htijenja smišljeno odabranim
tematskim sadržajem ‒ figurom konja, koji se u crnogorskoj umjetnosti prevashodno vezuje za
spomeničku skulpturu, dok je u slikarstvu inspiracija više umjetnika koji polaze od njegove
iskonske arhetipske simbolike. Međutim, u vajarskom opusu Milutina Kasoma, konj “kroz
plemenitost trajanja” dobija novu konotaciju kao utjelovljenje psihološke igre i tehnoloških
inovacija našeg vremena, što možemo sagledati kroz dva primjera. Sa jedne strane riječ je
skulpturi Skakač, kompleksnoj formi koju umjetnik realizuje povezivanjem svjetle i tamne
polovine u jedinstven plastično-estetski korpusu. Ona asocira na dualističke principe dobra i zla,
svjetosti i tame koje Lubarda u slikarstvu iskazuje suprotstavljanjem i borbom bijelog i crnog
konja, a koji su u Kasomovom djelu povezani u harmonično cjelinu. Drugi primjer je konj
odsječenih nogu, sa točkovima na sapima, personifikacija konjske snage motora automobila
(Turbo).
Lični pečat organskoj formi umjetnik daje hipertrofiranjem ‒ izduženom glavom konja
(Glava), svođenjem oblika na apstraktnu i asocijativnu znakovnost (Sedlo), i skulpturom koja
podsjeća na oprostoren crtež definisan suptilnim sjenčenjima, dovedenom skoro do vizuelne
granice koja “anulira” materijalnosti (Potkovica).
Riječ je skulpturi zatvorenih statičnih ritmova, baziranoj na sintezi detalja, mirnim
linearnim kadenca kojom se volumen ocrtava u prostoru, kompaktnoj uglačanoj masi u kojoj
postiže saglasje između idejnog koncepta i plastičnih elemenata. U realizaciji djela vođen
samosvojnim stvaralačkim senzibilitetom Milutin oslobađa energiju skoncentrisanu u jezgru
kamena simulacijom pokreta korpusa i igrom prirodnih nervatura – šara i tekstura. Tako
statična, nepomična masa pikturalnim elementima bojom i “crtežom” dobija ekspresivnu

slikovitost, dok obradom formi kojima oblikuju skulpture njegova vajarska djela simuliraju
utisak monumentalnosti, bez obzira na dimenzije rada, najčešće galerijskog formata.
Pored slobodne skulpture radi reljefe (gips, kao otisak za njihovu realizaciju u kamenu)
na kojima, manje ili više, istaknutim obrisima oblika postiže efekte svjetlosti i sjenke i prostornu
dimenziju (Prepone, Oranje). Kao većina vajara bavi se crtežom – studije, skice za vajarska
djela i slobodan crtež (Glava).
Na prvoj samostalnoj izložbi u Modernoj galeriji “Jovan Ivanović” u Budvi, Milutin
Kasom, koji pripada mlađoj generaciji talentovanih crnogorskih stvaralaca, predstavlja se kao
umjetnik neospornog vajarskog nerva.

Ljiljana Zeković
istorčarka umjetnosti