Izložba skulptura – Petar Hranuelli i Petar Ćujo

„Jer ljepota nije drugo do početak stravičnog, koji jedva tek podnosimo zato što s ravnodušnim prezirom propušta da nas uništi…“ Rainer Maria Rilke

 

         Neobjašnjivost umjetničke prirode, po sebi krije čudesne trenutke duha koji, obuzeti naponom stvaralačkog nadahnuća i kreacije, uzleću i iskoračuju iz prostora učmale svakodnevnosti u prostranstvo slobode, samopreobraženja i osobenog očovječenja u kome, kroz igru različitih likovnih odraza suptilnog i senzibilnog ritma, ostavljaju tragove svoje prisutnosti, a samim tim i samoostvarenja.

Kako nema slučajnosti, tako nije slučajno što ime Petar (grč. „petros“ – kamen ili stijena) nose i Petar Hranuelli i Petar Ćujo, umjetnici koji su svojom zajedničkom izložbom skulptura u staklu i kamenu, početkom ovog ljeta, likovno-umjetnički osmislili i oplemenili izložbeni prostor Moderne galerije „Jovo Ivanović“ u Budvi. Jer, čitav jedan likovni svijet, poseban i jedinstven u bogastvu svoje različitosti, svijet posebnih vremensko-prostornih dimenzija, titrajući između intuicije i zrelog promišljanja, neposredno i iskreno, opipljivo isplivava u formi kamene i staklene skulpture. I upravo i kamen i staklo, njhova struktura, podanost ili otpornost i krhkost u trenucima oblikovanja, kao i druge osobine ovih materijala, ukazuju, pored manuelne vještine u obradi forme, i na neobično bogatstvo imaginacije ovih umjetnika. Tajnovita iskra u korelaciji podsvjesnog i nadsvjesnog otpočinje da budi imaginaciju i priziva ruku umjetnika da u onom unaprijed datom probudi i oslobodi arhetipski oblik, znak ili simbol. Materija je ta koja svojom strukturom i svojom posebnošću, korespondira sa idejom, motivišući umjetnika da stvara i otkriva različite značenjsko-formalne mogućnosti. U mnogim kulturama kamen je simbol božanske moći koja se ogleda u trajnom, neporoznom, neprolaznom i besmrtnom. Na tragu rezultata analitičke psihologije (C. G. Jung, M. L. von Franz, A. Jaffe), možemo zaključiti da kamen predstavlja posvećeni simbol. Simboličko značenje kamena takođe razotkriva da je u njemu skrivena najdublja suština ličnosti i u tom smislu predstavlja sliku sopstva (jer je ono/sopstvo potpuno, tj. nepromjenjivo i trajno).

Dok Hranuellijeva likovna poetika (često izražavana i u kamenu) u sebi sažima nekoliko segmenata koji sjedinjeni oformljuju skulpture u staklu prožete efektom prozračnosti u pokretu koji često simulira uslovljenost vjetrom, ili probijanjem kroz prostor, Petar Ćujo oblikuje skulpture u kamenu čija forma odiše statičnom, smirujućom vibracijom na prelazu figuracije u apstrakciju. Takođe, Ćujo, doživljavajući kamen kao određenu vrstu izazova, uspijeva da svojom maestralnom izvođaškom vještinom oplemenjenom duhovnom toplinom, preobrazi hladnu kamenu strukturu u površinski taktilno nježni životni oblik koji često asocira na primarni ženski princip, najčešće predstavljen aktom. Bez težnje ka osvajanju prostora, njegovoj skulptorskoj viziji najviše odgovara zatvoreno jedinstvo idealizovanog oblika, sažete pročišćene forme, kojoj udahnjuje skriveni simbolični smisao. Kao da se, katkada, preko suptilno glatke kamene strukture sagledava i tanana slojevitost ljudske duše. Likovnu poetiku Petra Hranuellija karakteriše neobično iskren, spontan pristup materiji koja je, u zavisnosti od ideje, tretirana kroz, najčešće, uglačanu površinu mase, te izvjesna težnja ka pokretu potenciranom ritmom svijetlo – tamnih kontrasta i prozirnim prelivanjem suptil- 4 5 Pogled u daljinu, 2018. brušeno staklo, 25 x 15 x 11 cm. nih obrisa forme. Njegove skulpture anđela ili žena sa arhetipski voluminoznom formom »Velike majke«, te izabrana mitološka tematika, kao i različita predstavljanja bliskosti, zagrljaja, bijega ili susreta, oslobađaju i nesvjesno nas uznose do dalekih mitskih i arhetipskih sfera, budeći i podstičući najtananija Čovjekova čuvstva, dotičući ih duboko iznutra. Jer, kada se nađemo pred njima, pred tom čudesnom čarolijom igre formi, skoro da je nemoguće izbjeći snažan poetski zanos koji nas odvodi na same izvore Ljepote kao specifičnog Božanskog dara datog jedino Čovijeku. Oslobođene vremena i mjesta, u težnji oslobađanja od životnih banalnosti, ove skulpture postaju nosioci viših magijskih sadržaja, smještenih negdje između sna i jave, gdje se ne zna, a i ne treba da zna, granica u kojoj privid nestaje, a počinje stvarnost. Ove skulpture – ti skroviti, tajnoviti svjetovi pored vizuelne i taktilne privlačnosti, emaniraju i neku omamljujuće i vrcavu, i smirujuću toplinu nanovo probuđene radosti zbog naslućenog smisla kreacije i novoosvojene Ljepote. Sagledana u cjelini izložba predstavlja nesvakidašnji harmonični spoj sinteze arhaičnog i moder- nog, gdje se mirnoća i kretanje međusobno nadopunjuju pružajući nam skoro nestvaran užitak beskrajnih kreativnih mogućnosti koje jedino umjetnost može da pruži. Preko metaforičkog čitanja onog što sadrže predstavljene skulpture, u smislu osobene discipline ili vrste likovnog stvaralaštva, može se zaključiti da one prezentuju i ideju spasenja umjetnosti u okvirima dovođenja u pitanje pojma umjetničkog uopšte i njenog postmodernog opstanka. Djela Petra Hranuellija i Petra Ćuja predstavljena na ovoj izložbi, nose u sebi poruku sa značenjem da je spas umjetnosti u nje- nom samosvojnom učestvovanju u predstavljanju metafizičkih suština uzvišeno lijepog kroz projavljivanje nestvorene energije Božije, koja utemeljuje ideju transcedentnog i vječnog u odnosu na propadljivost, prazninu i privremenost svakodnevno opažajnog svijeta.

 

mr Lucija Đurašković, istoričarka umjetnosti