U organizaciji JU Muzeji i galerije Budve, povodom svečane proslave Dana opštine Budva u subotu, 26. novembra u 19 časova u Spomen-domu „Crvena komuna” u Petrovcu održano je predavanje na temu Anton Lukateli i savremena crnogorska umjetnost. Prisutne je u ime JU Muzeji i galerije Budve pozdravila Milica Stanić Radonjić i najavila program. Na predavanju je govorila Ljiljana Karadžić, istoričarka umjetnosti, Ivanka Lukateli, kćerka Antona Lukatelija, i Dušan Medin, MA. Predavanje je bilo stručnog i interaktivnog karaktera.
Ivanka Lukateli je govorila o svom odrastanju uz oca, zajedničkoj ljubavi prema umjetnosti, potpori koju joj je pružao dok je gradila karijeru primabalerine, kao i o posebnoj povezanosti koju je Anton Lukateli imao sa Petrovcem.
Anton Tonći Lukateli rođen je 1916. godine u Herceg Novom, u porodici s italijanskim porijeklom (Locatelli iz okoline Bergama). Jedan je od značajnijih predstavnika crnogorske I jugoslovenske kulturno-umjetničke scene sredine i druge polovine XX vijeka. Bio je izuzetno umjetnički nadaren, a svoje obrazovanje iz slikarstva sticao je kod prof. Čajkova u rodnom gradu, kao i kod Ivana Lučeva i Josipa Bepa Benkovića. Završio je i fotografski zanat kod majstora Josipa Jelaske, a ljubav i talenat za fotografiju i film pratiće ga kroz život. Kao antifašista, učestvovao je u Narodnooslobodilačkom ratu od 1941. godine. Dosljedan ideologijama na koje tadašnji režimi nijesu blagonaklono gledali, prije Drugog svjetskog rata bio je zatočen u Sremskoj Mitrovici, a kasnije i na Golom otoku (1952–1954). Svoje stvaralaštvo u velikom dijelu posvetio je ratnoj tematici, zarobljeništvu, stradanjima i oslobođenju. Bio je angažovan u ateljeu poslijeratnog crnogorskog Ministarstva prosvjete na Cetinju (osnovan 1944), sekretar i jedan od osnivača Udruženja likovnih umjetnika Crne Gore (osnovano 1946), kao i Umjetničke škole na Cetinju (osnovana 1946). Bio je član Inicijalnog odbora za osnivanje Saveza likovnih umjetnika Jugoslavije. Zaslužan je i za pokretanje i razvoj crnogorske kinematografije, osniva prvi putujući bioskop u Crnoj Gori (1945), sarđuje s ovdašnjim filmskim kućama, a u „Avala filmu“ radi kao direktor scenografije. Autor je ilustracija za časopis Prve proleterske bigade – „Partizanska riječ”, za „Pobjedu” (urednik i ilustrator, kreirao vizuelni identitet i logotip), kao i za mnoga druga periodična i posebna izdanja. Koautor je prvog socijalističkog dinara u Crnoj Gori. Među njegovim djelima dominiraju ona rađena tehnikom ulje na platnu i linorez, a istakao se i u izradi skulptura, crteža, ilustracija, plakata, fotografija, filma. Za crkvu Svetog Vida u Petrovcu uradio je oltarsku ikonu posvećenu patronu hrama. Stvarao je uglavnom u maniru socijalističkog realizma i ekspresionizma. Učestvovao je na više samostalnih i kolektivnih izložbi. Likovni opus Antona Lukatelija danas se nalazi u zemlji i inostranstvu, između ostalog, u Skupštini Crne Gore, Narodnom muzeju Crne Gore, raznimustanovama kulture, privatnim kolekcijama, a skulpture u javnim prostorima. Potpisuje nekoliko stručnih tekstova o društveno-istorijskim temama, između ostalog, o logoru u Sremskoj Mitrovici (1971) i revolucionarnom radničkom pokretu u Herceg Novom (1983). Preminuo je u Beogradu 1992. godine, a njegovi zemni ostaci počivaju u Obrenovcu
*O životu i radu Antona Tonćija Lukatelija, pored ostalih, pisali su Nikola Vujošević, Ljiljana
Zeković, Simo Čolović i Ljiljana Karadžić, iz čijih radova su preuzeti gorenavedeni podaci.
Dušan Medin, MA
Dio govora Ljiljane Karadžić, istoričarke umjetnosti:
„Da bi se razumjelo nedovoljno afirmisano djelo partizanskog i poslijeratnog slikara i grafičara Antona Lukatelija, neophodno je imati u vidu kontekst tog vremena i istorijsko-društvene okolnosti, kada se u umjetnosti, a naročito u disciplini grafike, insistiralo na balansu između propagande i likovnog izraza. Prve godine nakon II svjetskog rata obilježili su revolucionarni zanos, duh kolektiviteta, vjera u ideal napretka i istorijsku misiju socijalističkog društva. Zemlju porušenu u ratu trebalo je izgraditi, stvoriti novo, pravedno društvo za novog čovjeka. Na ispunjenju tog istorijskog zadatka država je ujedinila i mobilisala aktere iz svih sfera, tražeći od svih protagonista posvećenu odanost proklamovanim ciljevima i neupitnu vjeru u put koji je Komunistička partija zacrtala. Od umjetnosti se zahtijevalo da angažovano i zajedno sa drugim činiocima doprinosi ravnopravnosti, bratstvu i jedinstvu, da bude usmjerena ka temama preko kojih se najučinkovitije mogao izraziti revolucionarni program i ljevičarske ideje, da zapravo bude „ideologija u slikama”.
