ISTORIJAT JU MUZEJI I GALERIJE BUDVE
Očuvanje kulturne baštine, kao i njegovanje kulturno-umjetničkog stvaralaštva u Budvi i okolini imaju višedecenijsku tradiciju koju danas baštini i afirmiše JU Muzeji i galerije Budve. Ova ustanovanastala je 2014. godine spajanjem tri javne ustanove kulture sa teritorije opštine Budva: JU „Muzeji, galerija i biblioteka“ Budva, JU Spomen dom „Crvena komuna“ i JU Spomen dom „Reževići“.Tom prilikom biblioteka je odvojena u zasebnu javnu ustanovu – Narodna biblioteka Budve.
- JU „MUZEJI, GALERIJA I BIBLIOTEKA“ BUDVA (1992–2014)
Kao što se iz samog naziva institucije može sagledati JU „Muzeji, galerija i biblioteka“ Budva predstavljala je javnu ustanovu kulture kompleksnog tipa. U odnosu na segmente koje je sadržala smatrana je temeljnom i najznačajnijom institucijom kulture u Budvi. Kao takva, osnovana je 1992.godine, a nastavak je tradicije dotadašnjeg Kulturnog centra, osnovanog 1972, kojim je prvi rukovodio ugledni budvanski naučni radnik, istoričar dr Miroslav Luketić.
Muzeji
Muzejska djelatnost u Budvi svoje osnivanje vezuje za godinu 1962. kada je i počela da se konstituiše arheološka zbirka i to na osnovu otkrivenog materijala sa iskopavanja antičkih nekropola (helenističke i rimske) u blizini Starog grada, sprovedenih 1957–1958. godine. U to vrijeme zbirka arheoloških predmeta izlagana je u neuslovnim prostorima koji nisu odgovarali elementarnim muzejskim standardima. Poslije neobično vrijednih i bogatih otkrića, koja su uslijedila nakon zemljotresa 1979, a koja broje više hiljada muzejskih predmeta iz budvanskih nekropola, stvorili su se uslovi za formiranje ozbiljne koncepcije muzejske djelatnosti sa odgovarajućim specifičnim prostornim rješenjima.
U okviru Javne ustanove „Muzeji, galerija i biblioteka“ Budva, radna jedinica „Muzeji“ je u organizacionom smislu bila naklompleksnija, i podrazumjevala djelatnosti u okviru Muzeja grada Budve (arheološka i etnografska zbirka) i Spomen doma „Stefan Mitrov Ljubiša“ i, u sklopu ovih, bibliotečka služba i služba preventivne zaštite.
Otvaranje prve adekvatne i savremene muzejske zgrade – Muzeja grada Budve 2003. (direktorski mandat Lucije Đurašković), u srcu starog gradskog jezgraod vanrednog je sveopšteg, kulturnog i naučnog interesa za Budvu, Crnu Goru i šire. Godine 2005. u Londonu Muzej grada Budve odlikovan je nagradom „Zelena jabuka“za očuvanje i razvoj autentičnih arhitektonskih i drugih kulturno-istorijskih vrijednosti.
Moderna galerija
Budvanska Moderna galerija je kontinuirano i uspješno prisutna na likovnoj mapi Crne Gore od 1972. godine. Visoka zahtjevnost i kriterijumi pri izboru izlagača, već na početku njenog postojanja, obezbijedili su joj mjesto renomirane galerije u Crnoj Gori i regionu, posebno zalaganjem njenog prvog rukovodioca, poznatog budanskog slikara, Jovana Ivanovića. U njoj su, bilo samostalno ili kolektivno, izlagala i bila predstavljena najveća imena savremenog likovnog izraza Crne Gore i bivše Jugoslavije, kao što su Petar Lubarda, Milo Milunović, Milan Konjović, Sava Šumanović, Peđa Milosavljević, Zlatko Prica, Edo Murtić, Branko Filo Filipović, Cvetko Lainović, Nedeljko Gvozdenović, Nikola Graovac, Gligor Čemerski, Vojo Stanić, Srđan Vukčević, Dragan Mojović, Milan Tucović i drugi. U ovoj galeriji su bila izložena i djela mnogih stranih umjetnika, među kojima su Lindstrom, Gutuzo, Tabući, Pigoznis, Mosjenko, Nandi, Mulen, Estruga… Moderna galerija bila je i organizator Prvih internacionalnih likovnih susreta u Crnoj Gori 1974. godine. Povodom 30 godina od osnivanja Moderne galerije izdata je knjiga „III decenije postojanja“, autorke Dragane Ivanović, koja je bila dugogodišnja upravnica galerije.
Biblioteka
Prvi poznati podatak o počecima organizovanja rada narodnih bibloteka na području Budve datira iz 1864, a u obližnjim Paštrovićima (Kastel Lastva) od 1890. godine. Od 1900. u Budvi postoje dvije čitaonice sa bibliotekama, a krajem 1926. dolazi do spajanja ovih ranih orgnizacija kulture. Od 1960. budvanska biblioteka radi u sastavu tada osnovanog Narodnog univerziteta, potom Kulturnog centra od 1972, dok je od 1992. u sastavu JU „Muzeji, galerija i biblioteka“ Budva. Ova ustanova predstavljala je matičnu biblioteku opštine Budva. U svom sastavu imala je i ogranak u Petrovcu na Moru i koordinirala rad sa školskim bibliotekama. Godine 2014. odvojena u posebnu javnu ustanovu – Narodna biblioteka Budva, koja danas spada u red vodećih institucija ove vrste u Crnoj Gori. Ovako visoku reputaciju budvanska Biblioteka je uspjela da postigne naročito brojem i kvalitetom nabavljenih izdanja, što je rezultiralo povećanim brojem čitalaca u odnosu na broj stanovnika sa teritorije opštine, čemu je naročito doprinijela dugogodišnja upravnica, Mila Baljević.
- JU SPOMEN DOM „CRVENA KOMUNA“ (1987–1992–2014)
JU Spomen dom „Crvena komuna“ u Petrovcu postojala je od 1987. kada je egzistirala kao dio tadašnjeg Kulturno-informativnog centra Budva, a kao samostalna javna ustanova je djelovala od 1992. godine. Nalazi se na mjestu zgrade nekadašnje petrovačke opštine („crvene komune“) – prve komunističke opštine na Jadranu, osnovane 1920. godine. U sklopu ove ustanove nalaze se galerija „Marko Krstov Gregović”, spomen-soba o petrovačkoj „crvenoj komuni“, kao i kino sala. Svojim bogatim i raznovrsnim programskim sadržajem (likovnim, muzičkim, književnim, dramskim, filmskim, amaterskim…), predstavljala je pravi kulturni centar – mjesto od velikog značaja za kulturni život Petrovca. Prvi i dugogodišnji direktor ove ustanove bila je Branka Pavlović.
- JU SPOMEN DOM „REŽEVIĆI“ (1996–2014)
JU Spomen dom „Reževići“ osnovana je 1996. godine u istoimenom paštrovskom selu, u prostoru stare škole, koja je postojala pri obližnjem manastiru, a koju je 1856. osnovao arhimandrit Dimitrije Perazić. JU Spomen dom „Reževići“ u domenu svoje djelatnosti, imala je razvijenu bogatu i raznovrsnu programsku djelatnost. Među glavnim aktivnostima bile su izložbe različitog karaktera sa posebnim akcentom na afirmaciju kulturne baštine paštrovskog i primorskog kraja, zatim brojna objavljena izdanja, naučni i umjetnički projekti i drugo. Prvi i dugogodišnji direktor ove ustanove bila je Olivera Franović.